Modako hitzek badute arrisku bat, berezkoa duten, haiena den balioan erreparatu gabe ondotik igarotzearena. Ohikoak, sarri entzunak, komunak, familiarrak zaizkigun esloganak sarri ez ditugu entzuten. Ez ditugula benetan entzuten, fondoko zarata sortzen dutela.

Halako zerbait gertatzen zaiola uste dut kultura artekotasunari, zuzentasun politikoan bere potentzia galtzen duela. Balio unibertsal eta joera ekidiezin gisa hartzen dugu sarri, eta orohar denok kultura artekotasunarekiko «alde gaudelakoan» gaude, baina azaleko adieratik urrunago dakartzan aukera eta erronkez ez gara ohartzen gure egunerokotasunean. Edo hala gertatzen zait behintzat niri.

Baina kultura artekotasunak baditu, moda eta momentuko joeretaz harago, ezaugarri  garrantzitsuak, ezaugarri premiazkoak euskaldunontzat, unibertsitatean gabiltzanontzat. Unibertsitatean euskeraz gabiltzanontzat.

Interculturalidad. Interculturalité. Interculturality. Kultura eta artekotasuna. Definitzen gaitzak diren kontzeptu, bata bestearen alboan jarrita. Eta dakigunez emaitza batura hutsa baino gehiago da: errespetua, berdintasuna, integrazioa, bizikidetza, elkarrizketa, hartu-emana, komunikazioa… berehala azaleratzen diren kontzeptuak dira, kulturartekotasuna mahai gaineratzen dugunean. Ez dugu hain urrun joan behar pisuzko ideiak aurkitzeko, kultura artekotasunarekin lotuta: nazioartekotzea, gizarte erantzunkizuna, eleaniztasuna (elebitasuna erdietsi bagenu bezala), irekiera, bazterkeria eza,  erraz aurkituko ditu Deustuko Unibertsitateko 2014rako ildo estrategikoaren dokumentuak aztertzen dituenak.

Berriro ere, sarri entzunak, familiarrak zaizkigun kontzeptuak. Baina entzun al dugu benetan zer dioten? Pentsatu al dugu nola erantzun, euskaldun eta unibertsitateko langile moduan? Aurkitzen al diogu zentzurik euskal unibertsitate moduan?

Duela gutxi zioen Enrique Zuazuak, BCAM Basque Center for Applied Mathematics zentroko zuzendariak, «Azken batean kultura artekotasuna ez dela bakarrik lortzen denak ingelesez egiten dugulako baizik eta gure hizkuntza mantentzen dugulako.» Eta izan ere, nondik ekin kultura artekotasunari, gure kulturari eutsi gabe. Nondik abiatu artekotasuna, zer, nor, nortzuk garen jakin ezean? Zer eskaini, gurera datorrenari, balorerik ematen ez badiogu eskaintzeko dugunari? Eta nondik hasi, hizkuntzarengandik ez bada?

Behin zubi oso bat jan nuen
lehenengo harritik azkenera
hainbeste nahi nuenera
ez joateko.

«Irla izan» deitu zion Anari abeslariak bere 2009ko diskari. Abestiz abesti buelta ematen die sarri entzunda ditugun terminoei Elgoibarkoak, hauen zentzuari buruz pentsaraziz. Iruditzen zait agian hori dela guri ere dagokiguna, une honetan kultura artekotasunari dagokionez. Anariren diskan bezala Irla izatea. Irla bezala gure nortasuna, egiteko moduak, aritzeko erak nonbait eta noizbait kokatuta daudela onartzea. Irla aitortzea.

Ez isolatuagatik, ez bazterreratuagatik, ez irisgaitzak garelako. Nonbaiten txertatua gaudelako baino, eta hortaz mundura irekita, munduaren itsasoan baikaude. Lur eremua izanik, itsasoan gaudela: itsasoan egonik, lur eremu garela. Eta badirela beste irla batzuk ere, hauek ere kokatuak, hauek ere irekiak, hauek ere irisgarriak. Eta badagoela itsasoan nabigatzerik, zubiak eraikitzerik, beste lur eremuen berri izateko, beste lur eremuek gure berri izan dezaten, batzuk eta besteak urpean ezkutatu beharrean.

Xabier Landabidea Urresti